Το Μουσείο Ορυκτολογίας - Πετρολογίας περιλαμβάνει τρεις αίθουσες με συνολικό εμβαδόν περί τα 900 m (βλέπε κάτοψη χώρου). Η έκθεση των συλλογών γίνεται στις δύο πρώτες αίθουσες με διαστάσεις 13,8 και 33,20 m αντίστοιχα, ενώ η τρίτη είναι αίθουσα οπτικοακουστικών μέσων και διαλέξεων (διαστάσεων 17,8 m). Το Μουσείο διαθέτει επίσης χώρους εργαστηρίων, γραφείων και αποθηκών, οι οποίοι δεν είναι προσπελάσιμοι στο κοινό.
Η πρώτη αίθουσα, δημιουργεί στον επισκέπτη το αίσθημα θαυμασμού, γιατί την κοσμούν επτά σύγχρονες κρυστάλλινες προθήκες, εσωτερικά φωτισμένες, στις οποίες παρουσιάζονται δείγματα ορυκτών υψηλής αισθητικής, μερικά από τα οποία συγκαταλέγονται στα καλύτερα του κάθε είδους. Οι προθήκες αυτές αποτελούν προσφορά του Συλλόγου Ελλήνων Συλλεκτών Ορυκτών και Απολιθωμάτων. Επεξηγηματικά κείμενα παρέχουν πληροφορίες για τα σχετικά θέματα
Έκθεση αισθητικών δειγμάτων
Δύο προθήκες είναι αφιερωμένες στα ορυκτά του Λαυρίου, ενώ σε άλλες τρεις παρουσιάζονται μεταλλικά, πυριτικά και ανθρακικά ορυκτά από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις τελευταίες δύο προθήκες υπάρχουν παγκόσμιας κλάσης δείγματα ορυκτών και πολύτιμων - ημιπολύτιμων λίθων από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Τα δείγματα αυτά καλύπτουν το μεγαλύτερο φάσμα των ορυκτών που εξορύχτηκαν τον περασμένο αιώνα, κυρίως από την περιοχή των Ουραλίων.
Στη δεύτερη αίθουσα ο επισκέπτης συναντά βαριές, ξύλινες προθήκες του 19ου αιώνα. Οι τοίχοι καλύπτονται από ψηλές όρθιες προθήκες ενώ στο εσωτερικό της αίθουσας υπάρχουν χαμηλές κεκλιμένες προθήκες όπου βρίσκεται η συστηματική συλλογή.
Αίθουσα συστηματικών και θεματικών συλλογών
Οι προθήκες τοίχου φωτίζονται με λάμπες φθορισμού, ενώ ο φωτισμός των υπόλοιπων προθηκών γίνεται από την οροφή με προβολείς. Η διακόσμηση της δεύτερης αίθουσας εναρμονίζεται πλήρως με τα εκθέματα του Μουσείου, τα περισσότερα από τα οποία χρονολογούνται από τον περασμένο αιώνα. Η αίθουσα αυτή περιλαμβάνει πέντε τμήματα:
(α) τη συστηματική συλλογή ορυκτών,
(β) θεματικές συλλογές ορυκτών και πολυτίμων λίθων,
(γ) πετρογραφικές συλλογές,
(δ) κοιτασματολογικές συλλογές και
(ε) κρυσταλλογραφικές συλλογές.
Η συστηματική συλλογή ορυκτών παρέχει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να γνωρίσει την ποικιλία των ορυκτών αφού εκτίθενται περίπου 2.500 δείγματα αντιπροσωπευτικά για περισσότερα από 700 είδη ορυκτών ταξινομημένων σε σύγχρονη βάση στις ακόλουθες κατηγορίες:
αυτοφυή στοιχεία,
θειούχα,
αντιμονίδια - αρσενίδια,
σεληνίδια - τελλουρίδια,
οξείδια - υδροξείδια, ανθρακικά,
θειικά,
χρωμιούχα - μολυβδαινιούχα - βολφραμιούχα,
φωσφορικά - αρσενικούχα - βαναδιούχα,
ιωδικά - νιτρικά - βορικά,
αλογονούχα και
πυριτικά ορυκτά. που διακρίνονται σε νησο - σωροπυριτικά, κυκλοπυριτικά, ινοπυριτικά, φυλλοπυριτικά,
και τεκτοπυριτικά.
Σε ξεχωριστές προθήκες παρουσιάζονται δείγματα χαλαζία και άλλων μορφών του διοξειδίου του πυριτίου, ορυκτά της ομάδας των ζεόλιθων, ραδιενεργά ορυκτά σε προθήκη με ειδική προστασία για τους επισκέπτες, καθώς και οργανικές ενώσεις και ορυκτοί άνθρακες.
Ο επισκέπτης θα πρέπει να διαθέσει αρκετές ώρες για να γνωρίσει τον πλούτο των ορυκτών που διαθέτει το Μουσείο και αυτό δεν θα είναι πάντοτε δυνατό. Γι΄ αυτό το λόγο έχουν επιλεγεί τα πιο αντιπροσωπευτικά και σπάνια δείγματα, τα οποία εκτίθενται σε 16 προθήκες, στο κέντρο της αίθουσας, ώστε να είναι δυνατή μια πιο σύντομη επίσκεψη (βλέπε: Μια Περιήγηση στο Μουσείο).
Στα εκθέματα της δεύτερης αίθουσας εκτός από εκείνα της συστηματικής συλλογής περιλαμβάνονται και ειδικές θεματικές συλλογές με ορυκτά κυρίως από γνωστά μεταλλευτικά κέντρα του Ελλαδικού χώρου όπως το Λαύριο, η Χαλκιδική, η Σέριφος και η Νάξος και άλλων περιοχών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Τις θεματικές συλλογές συμπληρώνουν προθήκες στις οποίες εκτίθενται ορυκτά από τον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο, (όπως την Πάρο, Σύρο, Μήλο, Θράκη) και εντυπωσιακά εκθέματα από το εξωτερικό.
Οι θεματικές αυτές συλλογές εκτίθενται στο ανατολικό τμήμα της δεύτερης αίθουσας. Οι συλλογές Σερίφου, Νάξου και Χαλκιδικής αν και μικρές σχετικά σε αριθμό δειγμάτων περιέχουν ιστορικά δείγματα αντιπροσωπευτικά για κάθε περιοχή.
Γλυπτό από οψιδιανό και ο ακατέργαστος λίθος
Σμαράγδια σε κοπές και ο ακατέργαστος κρύσταλλος
Στο κέντρο της δεύτερης αίθουσας δεσπόζουν δύο προθήκες. Η μία περιέχει γλυπτά κατασκευασμένα από ορυκτά και πετρώματα και η δεύτερη πολύτιμους λίθους ακατέργαστους και επεξεργασμένους.
Το πετρογραφικό τμήμα του Μουσείου εκτίθεται σε προθήκες τοίχου στο δυτικό τμήμα της αίθουσας. Η παρουσίαση των δειγμάτων, για την οποία έχει τηρηθεί η κλασική πετρογραφική κατάταξη, πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των ετών 1997 – 1999 από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Α. Κατερινόπουλο και το Δρ. γεωλόγο Π. Βουδούρη.
Τα πυριγενή πετρώματα διακρίνονται σε ηφαιστειακά, πυροκλαστικά, φλεβικά - υποηφαιστειακά και πλουτώνια. Τα ιζηματογενή πετρώματα υποδιαιρούνται σε κλαστικά, οργανικά και χημικά. Τέλος τα μεταμορφωμένα πετρώματα κατατάσσονται σε πετρώματα καθολικής μεταμόρφωσης, δυναμικής μεταμόρφωσης και μεταμόρφωσης επαφής.
Οι κοιτασματολογικές συλλογές, που παρουσιάζονται στο τέλος της ανατολικής πλευράς της δεύτερης αίθουσας, είναι κυρίως εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Στη νότια πλευρά παρουσιάζονται σε βιτρίνες τοίχου ξύλινα και γυάλινα ομοιώματα κρυστάλλων.
Στο Μουσείο υπάρχει ακόμα μία αίθουσα διαλέξεων και προβολών, όπου παρουσιάζονται ενημερωτικές video-ταινίες ορυκτολογικού, πετρογραφικού και γεωλογικού περιεχομένου ενώ σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους υπάρχουν τα γραφεία και τα ιστορικά αρχεία του Μουσείου, εργαστήριο αναγνώρισης ορυκτών και αποθήκες.
Αίθουσα προβολών και διαλέξεων
IV ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Για να επισκεφτεί κανείς το Μουσείο Ορυκτολογίας μπορεί να χρησιμοποιήσει από την αφετηρία της οδού Ακαδημίας το λεωφορείο 221 (Αθήνα - Πανεπιστημιούπολη), στάση Πύλη Πανεπιστημίου και στη συνέχεια με το εσωτερικό λεωφορείο έως το Τμήμα Γεωλογίας. Εναλλακτικά και το λεωφορείο 222 (Αθήνα - Ζωγράφου) έως το Τέρμα Ζωγράφου, απ΄ όπου το Μουσείο απέχει περίπου 250 μ.. Η έκθεση βρίσκεται στο ισόγειο του Tμήματος Γεωλογίας αριστερά της κεντρικής εισόδου του κτιρίου.
Το Μουσείο λειτουργεί όλο το χρόνο από Δευτέρα έως Παρασκευή από 9.00 - 14.00. Παραμένει κλειστό τις αργίες καθώς και στις διακοπές των Χριστουγέννων, του Πάσχα και τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο.
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ
Διευθυντής
Αθανάσιος Κατερινόπουλος, Καθηγητής
Διοικούσα επιτροπή
Ανδρέας Μαγκανάς, Καθηγητής
Παναγιώτης Βουδούρης, Επίκουρος Καθηγητής